Het wel of niet wijzigen van het zorgstelsel, de discussie die al enige tijd speelt in Nederland. Daarnaast heeft het er ook alle schijn naar dat de huidige formatie nog op zich laat wachten. Terwijl de zorg tijdens de verkiezingen een taboe leek is het nu voor verschillende partijen een discussie om een duidelijk standpunt in te nemen.
Gaat het zorgstelsel op de kop?
De vraag is of een nieuw kabinet de moed heeft om een nieuwe koers voor het zorgstelsel in te zetten. Met steeds meer partijen die zich uitspreken voor of tegen een dergelijke verandering, wordt duidelijk dat het onderwerp serieus op de agenda staat. Zorgprofessionals hebben al geruime tijd gezien dat de organisatie van de zorg aanzienlijk verslechtert, en het ‘zorginfarct’ breidt zich gestaag uit. De werkdruk is al lange tijd hoog, en er lijkt voorlopig geen verbetering in zicht te zijn.
Deze problemen zijn nauw verbonden met de huidige inrichting van het zorgstelsel, waarbij beloften aan burgers worden gedaan, maar er steeds minder zorgprofessionals zijn die bereid zijn het werk uit te voeren. Tegelijkertijd zijn zorgverzekeraars verplicht voldoende zorg in te kopen, maar mogen ze openlijk aankondigen dat de toegang tot zorg voor burgers wordt verminderd. In de praktijk moet de zorgverlener de boodschap van een falend zorgstelsel aan verzekerden overbrengen, wat leidt tot teleurstellingen.
De discussie over de al dan niet noodzakelijke wijziging van het zorgstelsel escaleert wellicht doordat het onderwerp volledig afwezig was in de verkiezingsprogramma’s.
Externe partijen aan het woord
De Patiëntenfederatie heeft in een brief aan informateur Plasterk aangegeven dat er werkelijke keuzes nodig zijn om de beschikbaarheid van zorg te waarborgen. De organisatie uit kritiek op de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg, en steeds meer verzekerden maken zich zorgen. Hiermee lijkt de belangrijkste belangenorganisatie voor patiënten en cliënten deels afstand te nemen van het Integraal Zorgakkoord, waar ze eind 2022 nog aan deelnam. De Patiëntenfederatie lijkt ontevreden over de voortgang en pleit voor een nieuw perspectief voor verzekerden.
De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) is het eens met (externe) partijen die een ingrijpende verandering in de zorg willen. In het rapport stelt de RVS dat een stelselwijziging een logische volgende stap is als er tekortkomingen zijn in de zorg, zoals het geval is. Het rapport benoemt vooral personeelstekorten en financiële grenzen als factoren. Bovendien wijst het ook op wetten die niet altijd op elkaar aansluiten en het werken vanuit verschillende, soms conflicterende mensbeelden als problemen die de toegankelijkheid van zorg ernstig onder druk zetten. Hoewel er aanvankelijk beperkt werd gereageerd op dit advies halverwege 2023, staat het nu weer prominent op de agenda.
Zorgprofessionals aan het woord
Als het aan de zorgprofessionals ligt komt er een stelselwijziging. Zij voelen zich al jaren achtergesteld en in de steek gelaten. Laat staan de hoge werkdruk, waardoor veel zorgpersoneel met een burn-out thuis komt te zitten. In 2022 was het namelijk al 24%, volgens het KNMG.
Het zal anders moeten als het zorgpersoneel gelijk blijft en vergrijzing blijft toenemen. De zorgprofessionals moeten weer werkdruk krijgen, wat past bij hun uithoudingsvermogen. Daar zullen wijzigingen voor moeten komen. Hierdoor blijft de zorg kwalitatief en toegankelijk.